KESA zaravayê Kirdkî/Zazakî fêr dike

Nivîskar û mamosteyê zimanê Kurdî Mutlu Can îsal berhemeka bi navê “Bi KESA Roj bi Roje Kirmanckî (Zazakî)/KESA ile Günbegün Kırmancca (Zazaca)” çap û belav kir.

Berhema KESA ji bo fêrbûna zaravayê Kirmanckî/Zazakî hatiye amadekirin.

Mamosteyê zimanê Kurdî Mutlu Can di serî da ev xebata xwe, ji 17ê Nîsana sala 2020an ve li ser platformên Facebook û Instagramê meşandiye. Dûre xwestiye ku bi aweyekî çapkirî jî belav bike.

Herdu cîldên KESAyê giştî ji 512 rupelan pêk tên û bi teknîkên herî pêşketî hatine çêkirin.

Her wiha hêjayê gotinê ye ku ev xebata mamosteyî hêj jî li ser platformên dijîtal berdewam dike û rojane naverokên cur be cur dertên.

Wî bi me da zanîn ku bi derketina cîlda sêyem a KESAyê ra wê ev xebata dijîtalî jî raweste.

Prosesa çapkirina KESAyê çawa çêbû?

KESA, yew projeyê mina berpirsiyarîya kulturî ya ke mi 17 Nîsane 2020 de dest pêkerd. Weşanê KESA a roje ra nat Facebook û Instagram ser ro bê mabên dewam keno.  Kitabê KESA yo di cildin, kartê ke mi ê roj bi roje û bi hawayo amatorane amade kerdbîy û rîpelanê KESA ra weşanabîy, bi hawayo profesyonel dizaynkerdişê înan ra yeno pê. Mi waşt ke pêserîya KESA ya di serrane (2020-2022) sey kitabî zî destê Kirmancan/Zazayan de bo. Eke yew problem nêvejîyo ez do kartanê serra hîrêyine zî hamnan yan zî payîzê 2023î de sey cîldê 3. biweşana. Hetê bînî ra ez 17.04.2023 de yanî temambîyayîşê serra 3. de weşanê KESA rê nuqta ronena.

Mi waşt ke heta ke mumkin bo kalîteya çapa KESA baş bo. Kitabê KESA tena netîceya keda mi nîya, yê tayê merdiman a zî. Tayê kesanê erjayan Ewropa ra destek da mi, sayeyê paştgirîya înan ya madîye de KESA vejîyaye. Ez înan rê tekrar sipas kena. Ez vana çi Kurmancî çi Kırmancî (zazayî) zanayê ma, kadroyê ma ganî tim karê ziwan û kulturî bikerê. Bêguman hetanî ke mumkin bo bi şeklo pak û sîstematîk. 

KESA dê vê carê li Stenbolê bê nasandin

28ê Rêbendana vê salê li Mala Zerzevana Amedê, bi beşdarîya girseyekê mezin ra yekem danasîna herdu cîldên KESAyê hatiye kirin.

Hatiye plankirin ku 6ê Gulana meha bê li Pirtûkxaneya Medyayê jî ji bo KESAyê kokteylek bê sazkirin.

“Medyaya Kurdan de qaso ke îcab keno, ca nêdîyeno Kirmanckî”

Çi heyf ke bi goreyê nîsbetê Kurmanckî û Sorankî, bi Zazakî hende zaf nênusîyeno. Zazakî de weşanê medya sewîyeya cîdî de nêbeno. Helbet ke çend sedemê bingeyênî yê na mesela est ê. Hetêk ra faktorê tarîxî û sosyolojîkî mesela. Ma zanê Kirmancî/zazayî hîna zaf koyan de mendê, hîna erey û tay (şenik) bajarî bîyê bi goreyê kurmancan. Coka tarîxê edebîyatê zazakî qasê yê kurmanckî kehen nîyo.

Yewna sedemo muhîm medreseyanê kurdan de hîna zaf bi kurmankcî perwerde dîyayo. Kirmancan zaf îstîfade nêkerdo. Labelê ganî ewro nuştiş, weşangerî, weşangerîya çapemenî û medya hîna zaf zêde û aver bibîyêne. Nê ke nêbeno, la sewîyeya xo bes nîya. Çîyo hîna negatîf û dramatik zî no yo: Hemê nufusê kirmancan bi kirmanckî qisey nêkeno. Çunke hetêk ra çerxê asîmîlasyonî hetêk ra zî oto-asîmîlasyon aktîf o. Problemo girîng yo yewin na rewş a. Aye ra teber zî kesê ke berheman/eseran nusenê, weşanan vejenê, heyf ke hûmara înan zaf kêmî ya. Sedemê înternalî ke nika yenê mi vîrî nê yê. Ez xo vîr ra nêkera; medyaya Kurdan de qaso ke îcab keno, ca nêdîyeno Kirmanckî. No zî yewna problem o ke ganî ma peygoş nêkerê.

Her wiha ê ku bixwaze herdu cîldên Kesayê temîn bike, dikare ji Pirtûkxaneya Medya, Pirtûkakurdî û Makpirtûkê siparîş bide.  

Edîtorî: Yonca Sarsilmaz