Yeklo Diklo Dimbazê Şemso Quto Repazê

08/06/2023

Benedict Anderson yê ku serê xwe ser miletbûna miletan êşandiye, di kitaba xwe ya ser Fîlîpînan de hûrûkûr behsa meseleyên zimên dike.

Andersonê sedsala 20an dibêje, ne wer dûr e, hîn çend salên berê Fîlîpînan zêde-zêde Latînî didan ser zimanê xwe û ji ewên ji derva re bi Almanî û Îngîlîzî û ji hev re jî bi Fransî, Îspanyolî yan jî bi Tagalogî dinivîsîn.

Bi gotina Anderson be, li wî welatê Babîlkî, hinek Fîlîpînîyan hinekî Rûsî, Yunanî, Îtalyanî, Japonî û Çînî jî zanibûne.

Hem di serê sedsala 20an de serok û rêberên Fîlîpînî bi nêrînên milî tevî ku ji Îspanyolan nefret dikirine jî Îspanyolî bûye zimanê ku wan pê dida û distandiye.

Îspanyolî, statuyeka elît û heta radeyekê jî xayînî îşaret dikiriye, lê miletê Filîpînan li şûna bi dehan zimanên lokal ew ziman tercîh dikiriye.

Mesela, di dawîya sedsela 19an re, zanayekî zimanên Fîlîpînan, Isabelo de los Reyes, kitaba folklorê El folk-lore filipino bi Îspanyolî nivîsîye û bi vê xebata xwe di 23 salîya xwe de xelat sitandiye.

Ji vê kitabê, ji beşa Muzîk, Stran û Dans pasajeke êpêce enteresan neqil dike Benedict Anderson.

dal-lang aya daldal-lut
dal-lang aya dumidinal-lot


Isabelo de los Reyes, dibêje, ”Eynî çawa tê gotin ez werga yazi dikim vê gotinê”, lê dibêje, ”ez nizanim ezê bi çi şeklî tercûme bikim vê”, heta dibêje, ”ez î bi xwe yî Îlokanoyî me, lê ez dîsa jî fehm nakim, bi min wer tê ku ti mehneya dal-lang aya daldal-lut, dal-lang aya dumidinal-lot tune.”

Şor wer tê, ê min jî ji zarlixîya min ya Kurmancî ve yeklo diklo dimbazê, şemso quto repazê heye di qafê min de. Sed sal wextê min hebe seba tercûmeya vê, ez bi ser de bi sedan zimanan jî zanibim, texmîn nakim ku ezê kanibim, yeklo diklo dimbazê şemso quto repazê, tam çerxa Tirkî bikim.

Di kitabeka Anton Çexov de, nav Sê Xwişk e, yek dibêje ‘’A binêrin berf dibare, çi ye mehneya vê?’’ Berf û Çexov û Sê Xwişk dîsa li şûna xwe, li dera han, mehneya vê lê, yeklo diklo dimbazê şemso quto repazê, ka careka din bêjim, yeklo diklo dimbazê şemso quto repazê.

Jêder:

Anderson, Benedict: Üç Bayrak Altında – Anarşizm ve Sömürgecilik Karşıtı Tahayyül, Çeviren: Emine Bademcî, Metis Yayınları, 2007

Anderson, Benedict: Hayali Cemaatler – Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, Çeviren: İskender Savaşır, Metis Yayınları, 2023

Çehov, Anton: Üç Kız Kardeş, Çeviren: Ataol Behramoğlu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2022

Ji ber krîza aborî ti xebatkarên daîmî yên Botan Timesê nînin. Murat Bayram bi dildarî weşanê didomîne. Heger hûn bixwazin em li ser pêyan bimînin piştgirîya me bikin. Ji bo piştgirîyê bibin abone. Ji 200 hezar xwendevanên me û 5 hezar şopînerên qenala me ya YouTubeyê li ser hev 500 kes bibin abone em dikarin li ser pêyan bimînin.

Omer Faruk Baran li Sirûcê hatiye dinê. Ji xwendina kitêban, ji keşfkirina muzîkan hez dike û ji çavan yekî wî li fîlman yekî wî li fotografan e. Baran li İstanbul Teknik Üniversitesiyê, li İstanbul Üniversitesiyê û li Dicle Üniversitesiyê, mihendisî, hiqûq û sosyolojî xwendiye, lê her sê zanîngeh jî bi seri nekirine. Wî 2011an bi şiîra nav ‘’Bîrêmjar'', 2012yan bi çîroka nav ''Zênebej'' xelat sitandine. Baran di Rûdawê de bi nûçeyên edebîyat û hunerê dest bi rojnamegeriyê kiriye û piştre bûye nûçegihanê Sputnikê. Ew ji 2017an vir ve di Dengê Amerîka de dixebite. Wî fanzîneka fotografîyê ya nav ''flashhilat'' ya 16 hejmarî derxistiye. Kitêbeka wî ya şiîran heye û nav ''Şeveke Îstismar'' romankek jî nivîsîye. Kurtefîlma wî ya nav ''Tercûme'' ya sala 2022yan li festîvalên navneteweyî xelat wergirtine. Ji Adara 2022yan vir ve her Pêncşem di saet 5:50 pm de li Perxudres Podcastê podcastên ser kultur, sanat û edebîyatê diweşîne. Wê podcastê sala 2022yan xelata rojnamegerîyê sitandiye. Baran lî Diyarbekirê dijî. Adresa wî ya mektûban: Posta Kutusu 5, Suriçi PTT - Diyarbekir. [email protected]

Te ev dîtıne?

Hesenê Metê, Labîrenta Cinan û Edebîyata Mieliman

Ger xwendina kitêbekê derîyekî veke, xwendina çend kitêban çend derîyan bi hev

NOTÊN HEFTEYÊ: Xwedî dernekevin!

I. Jibîrkirin Jibîrkirin nîmeteke mezin e. Bînin bîra xwe, her tiştê ku

DESTHILATDARIYA TEQWÎMÊ- II

*Ev nivîs, dewama nivîsa “Desthilatdariya Teqwîmê” ye Dîrok, her çiqas sal û