Kurd û kurdî, wekî goşt û hestî ne. Ew bêyî hev nabin, loma heta kurd nebin xwedî statu, ziman jî azad nabe. Lê ziman yek ji cudahiyên sereke ye ku serdest û bindestan ji hev vediqetîne.
***
Kurdbûna bi kurdî, ji aliyê hin kesan ve bi nîqaşên eletewş tê rexnekirin û têkiliya welatparêzî û zimanê kurdî jî li me dikin wekî mijara hêk û mirîşkê. Rast e, welatparêzî, neteweperwerî tenê bi axiftina bi zimanê xwe nabe, her wiha bi peyivîna zimanekî din, bi zimanê serweran jî nabe. Çawan her kurdê bi kurdî diaxive ne welatparêz e, her kurdê bi zimanê serdestan jî dipeyive ne welatparêz û neteweperwer e. Ji lew re kemperandin ango miqayesekirineke wiha ne karê aqilan e û jixwe tiştek ji vê nîqaşê jî dernayê. Çendî ya esas raman û îdeolojî be ku mirov bi wan digihîje armancê, lê zimane me jî ne xwedî rewşeke asayî ye. Loma divê mirov wan bi zimanê xwe bike. Ji lew re şertê pêşî yê nîşana nasnameyê ziman e. Ziman maka wan hemû tiştan e ku pê her tiştên gotinkî tên hilbirandin û ew jî dibin sedema çêbûna ruhê hevpar û aîdiyetê.
Kesên dixwazin bi zimanê xwe doza xwe, têkoşîna xwe, welatparêziya xwe, her cure hilberînên xwe bikin, ji ber fehm û feraseteke şaş dibin giyayê hewşê, dibin kesên cirnexweş. Lê gava biyaniyek li ser kurdan xebatekê dike, ji zengîniya çand, ziman û hunera kurdan behs dike, bi kurdî tişetekî dibêje tavilê dibe taca seriyan, gula civat û caxiyan, destmala li ser destan. Ji ber em xerîbdost in, lê ne xwedost in. Taybetmendiyên me yên din jî hene. Gava kesekî ji me, ji nav me di warê xwe de bi pêş dikeve, em pê digirin kaşî xwarê, kaşî asta xwe dikin. Çavnebarî, dexesî li qirikê ye. Li aliyê din îcar wexta kurdek ji me re ne nas be, çi gava serkeftinekê bi dest dixe, em pê serbilind û şanaz dibin, dilê me pê re zîz dibe, hest li me germ û çav jî li me şil dibin. Ev rewş jî vê gotinê tîne bîra mirov: Tu çi qas dûr î ew qas binûr î.
Di zimanê me de biwêjên wekî “li berê reş kirin” û “li berê reş bûn” hene. Te dît, heta dibêjin “bi sêr û niviştan li berê reş kirine.” Yê me jî ziman li ber me reş bûye, kurdbûna bi kurdî lê wisan hatiye. Gelo em dikarin çawan bikin da ew kes û hebûna me tevî zimanê me bi me xweş bibin? Ji bo nîşana hebûn û xwebûna me bi me şîrîn bibe, gelo hewce ye em jî serî li vê rêbazê bidin?!
Ev reşkirin, bi propagandaya reş pêk hatiye. Îcar hewce dike ew her tiştê me yê ku wisan kirine bi me êdî tehl bên, divê em wan li ber dilê xwe xweş û şîrîn bikin. Ji bo vegera li xwe û li binyada xwe, ev yek bivênevê ye. Ev jî bi destê me ye, ew tiştên nîşana me û ya gelê me ne ku ziman jî yek ji wan ên sereke ye, divê em hişk bi wan bigirin û qet bernedin. Ji lew re kurdbûneke bêyî kurdî, bêyî axiftina bi wî, bêyî nivîsîn û hilberandina her cure çalakiyên pê, bi ya min divê em hîç nefikirin. Em çi bin, li ser çi bawerî, raman, îdeolojiyê bin, pêwîst e zimanê me yê doz û têkoşînê qet nebe bi giranî bi kurdî be. Netewe û gelên mêtingehan, ew ên asîmîle bûne û bi zimanê dagirkerên xwe dipeyivin ne tê de, her kes baweriya xwe, siyaset û îdeolojiya xwe, doz û têkoşîna xwe bi zimanê xwe dike. Çima ev yek ji kurdan re heram e, sûc û guneh e? Gava kurd bi zimanê xwe doza maf û azadiyên xwe bikin, têkoşîna demokrasî, dad û hebûna xwe bikin dibin paşverû? Ma pêşverûtî bi zimanê serweran çêdibe? Ez dizanim dê bersiva van pirsan na be, nexwe ev nîqaşa di nav me de çi ye ku gava yek behsa giringiya zimên dike, hin kes bertek nîşan didin û dibêjin bêyî “îzm”ê nabe. Kesê nizanibe dê bibêje qey aktîvîst û parêzkarên zimanê kurdî tenê azadiya zimên dixwazin ne tiştekî din. Na, tiştekî welê nîn e. Dibêjin giringiyê bi zimanê xwe bidin, zimanê xwe di ser zimanê din re bigirin, nekin goriyê zimanekî din û bila qet nebe di her warî de giraniya zimanê têkoşîna maf û azadiyan a kurdan bi kurdî be. Pêwîst e em qedrê têkoşerên zimanê xwe bigirin, qîmet bidin wan kesan ku bi vî zimanî her cure berheman diafirînin, geşe bi çand, ziman û hunerê didin.
Bêîtibarkirina ziman, çand, nirx û kesatiyên dîrokî yên bindestan, devavêtin û zimandirêjiya li wan, taybetmendiyeke serweran e. Serê pêşîn têkşikandina vê feraseta gemarî ya reşkirinê ya serweran erkek e li ser milan. Têkoşîna ji bo pêxweşkirinê, betalkirina vê rewşa kambax a em pê ne qayîl in, divê tim di hiş û bîra me de be. Eger em dil bikin em dikarin vê rewşê berevajî bikin. Werin em tiştên ne aîdî me ne û bi me hatine xweşkirin, li şûna nirxên me hatine bicihkirin, bivirvirîn biavêjin. Tenê cih bidin ên xwe, em wan xwedî bikin, li wan bibin xwedî û wan bi xwe şîrîn û ezîz bikin.
Civaka rêxistîbûyî kara ye, tu asteng û qedexe nikare li ber doza wê ya rewa heta bi hetayê raweste. Dê rojek helbet ev xwestek û daxwaz bi cih bên. Loma jî hewce ye mirov pêştiriyên xwe, berêtiyên xwe bike rojeva serkirdeyên tevgera sereke û di her platformê de bendewariyên xwe bîne bîra wan, hêvî û daxwaziyên xwe ji wan bike, ew tiştên me yên em bi wan dibin em, bi wan jî xweş bikin. Gava ew jî li wan bibin xwedî û di rojeva xwe de rêza pêşîn bidin wan, dê ew daxwaz teqez rojekê bigihîjîn armanca xwe.
Kurd û kurdî, wekî goşt û hestî ne. Ew bêyî hev nabin, loma heta kurd nebin xwedî statu, ziman jî azad nabe. Lê ziman yek ji cudahiyên sereke ye ku serdest û bindestan ji hev vediqetîne. Eger ne wisan bûya polîtîkayên asîmîlasyonê nedihatin sepandin û ziman nedihat qedexekirin. Axiftin, nivîsîn û kirina siyasetê ya bi zimanê xwe, têkoşînê xurttir dike, hêz dide wê û têkiliyên bi gel re jî xweş û germtir dike.
Ji ber krîza aborî ti xebatkarên daîmî yên Botan Timesê nînin. Murat Bayram bi dildarî weşanê didomîne. Heger hûn bixwazin em li ser pêyan bimînin piştgirîya me bikin. Ji bo piştgirîyê bibin abone. Ji 200 hezar xwendevanên me û 5 hezar şopînerên qenala me ya YouTubeyê li ser hev 500 kes bibin abone em dikarin li ser pêyan bimînin.
Botan Times - sitesinden daha fazla şey keşfedin
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
