Hilbijartina Donald Trump ya ji bo serokatîya Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê encama nerazîbûneka dirêj ya li dijî pergala cîhanî ye. Vê nerazîbûnê piştî Şerê Sar dest pê kiriye û bi demê re xurt bûye. Niho ev yek bûye sedema serkeftina Trump û nêzîkbûna wî û serokê Rûsyayê Vladîmîr Pûtîn.
Li dawîya Şerê Sar hişyarîya Gorbaçov
Dema Şerê Sar ber bi dawîyê ve diçû, şêwirmendekê serokê Yekîtîya Sovyetê, Mîxaîl S. Gorbaçov ji Rojavayê re gotiye ku “Em ê tiştekê gelek ecêb li we bikin. Em ê we bêdijmin bihêlin.” Ev gotin niho wateya xwe firehtir dide xuyakirin.
Têkçûna sîstema lîberal
Di dema pîrozbahîyên serkeftina demokrasîya lîberal ya Rojavayê de, di bazirganîya azad û civakên vekirî de, kesî li ser reşbînîya dawîya cîhana dualî ya qenc û xirab nefikirîye. Lê encamên vê yekê wek tê hêvîkirin derneketin.
Xurtbûna tevgerên otorîter
Dema ku belavbûna demokrasîyê di civakên nû azadbûyî de bêhtir wek belavbûna kapîtalîzma cîhanî ya parçeker xuya kiriye, dema ku parçebûna civakî mezin bûye û rastîya hevpar miriye, hêvî di civakên ku teknolojîyê ew li paş hiştine de têk çûye, xwesteka ji bo pêşengên otorîter dest pê kiriye. Ev yek bûye sedema serkeftina Trump.
Fikarên NATO û Ewropayê
Trump gotiye ku ew ê piştgirîya xwe ya ji bo NATOyê kêm bike û ev yek bûye sedema fikarên mezin li Ewropayê. Serokwezîrê Macaristanê Viktor Orban jî piştgirîya xwe ya ji bo Trump daye xuyakirin û ev yek bûye nîşaneya xurtbûna tevgerên rastgir li Ewropayê.
Rûsya û bandora wê ya li ser Rojavayê
Rûsyayeka cida, ku demekê wek hevalbenda Rojavayê dihat dîtin, careka dî bûye dijmin. Lê dema ku wê di sala 2022ê de êrişî Ûkraynayê kiriye, nerazîbûna ji lîberalîzma Rojavayê ewqas mezin bûye ku êrişên Vladîmîr V. Pûtîn li ser lawazîya Rojavayê li nav tevgerên rastgir yên netewperest li seranserê Ewropayê, li Dewletên Yekbûyî û deverên dî piştgirîyeka berfireh dîtiye.
Soza Trump û fikarên navneteweyî
Trump soza çareserkirina pirsgirêkên aborî û koçberîyê daye. Gelek kes bawer dikin ku Trump dikare van pirsgirêkan çareser bike. Lê rewşa cîhanî ya aloz û helwesta Trump ya li hember hevalbendên Dewletên Yekbûyî dibin sedema fikarên mezin.
Çavkanî:
- The New York Times
- Berhevkarî, werger û berfirehkirin: Botan Times
- Nivîskar: Roger Cohen
- 9ê Çirîya paşiyê 2024
