Şener Ozmen
Nivîskar û hunermend. Di sala 1971an de li Hezexa Şirnexê ji dayîk bû. Di sala 1998an de Beşa Perwerdehiya Nîgarkêşiyê ya Fakulteya Perwerdehiyê ya Zankoya Çukurovayê kuta kir. Di gel ku di temenekî gelekî berwext de nasiya wî li gel karîkatur û helbestê çêbû jî, bere bere dest ji van her du waran jî kişand da ku bi hunera hevçax û wêjeya kurdî rabe. Di navbera salên 2005-2007an de beşdarî bernameya pevguherînê ya hunermendan a Transfer 07ê (Munster-Almanya) bû, ya ku bi destê Sekreteriya Rewşenbîriyê ya Ren Vestfalyaya Bakur (NRW) hate birêvebirin. Di sala 2008an de jî beşdarî Projeya Nivîskarên Bajaran a Tirkiye-Almanyayê (Munîh) bû, a ku ji aliyê Enstîtuya Goethe (Stembol) ve hate birêvebirin. Ozmen di sala 2016an de bû mêhvanê Q21 Museum Quartier Artist in Residencyê ya li Viyanayê. Di navbera salên 2017-2019an de, Zankoya Parêzgeha Montclairê Beşa Huner û Dîzaynê (Montclair, NJ), li Kargeha Navnetewî&Bernameya Kuratoriyê (ISCP, Brooklyn, NY) û li Weqfa Hunerê ya Elîzabethê (EFA, Manhattan, NY) û herî dawî, bi piştgiriya Senatoya Çand û Hunerê ya Ewrûpayê, li Berlînê kar û barên xwe yên hunerî û wêjeyî bi rê ve bir. Ozmen li Chicago, Amerîkayê dijî.Berhemên wî: - Eskiden Ne Güzeldi (Xwezî Bi Heyna Berê), şi'r (bi tirkî), 1999 - Şaşıracaksın (Tu Yê Matmayî Bimînî), şi'r (bi tirkî),1999 - Ağıt mı bu yaktığın? (Ma Qey Tu Dilûbînî?), şi'r (bi tirkî), 1999 - Sözüm Haritadan Dışarı (Haşa Ji Nexşeyê), şi'r (bi tirkî), 2004 - Travma ve Islahat (Trawma û Çakkirin) (Xwendinên Li Ser Hunera Hevçax), 2007 - Rojnivîska Spinoza, roman, 2008. Spinoza'nın Günlüğü, wergera ji tirkî: Abdullah Koçal, 2014 - Pêşbaziya Çîrokên Neqediyayî, roman, 2010. Kifayetsiz Hikâyeler Müsabakası, wergera ji tirkî: Abdullah Koçal, 2015 - Keleh, çîrok, 2012. Kale, wergera ji tirkî: Selamî Esen, 2017 - Uykusu Bölünenler (Yên Xew Li Wan Herimî) (Xwendinên Li Ser Wêjeya Kurdî ya Nûjen), 2013 - Gramera Bêhizûr, roman, 2014 - Sevişen Kurgular (Aşopên Bi Hev Şa Dibin) (Xwendinên Li Ser Hunera Hevçax), 2016 - Xeyb, roman, 2016 - Qiseyên Xerîbiyê, roman, 2019 - Cemîlê Nîgarkêş û Heft Qambihostên Dewletê, çîrok, 2021 - Kurê Dêlê, novel, 2022 Werger: - Kawa Destanı ve Azhî Dehaq, Arjen Arî, 2011 - Kalbim Bir Yastıktır Aşka, Berken Bereh, 2012 - Îhtar, C. Hakkı Zariç, 2022
Hemî nivîsên hatîn weşandin
Têbînîyên Amerîkayê – XIX
Yek jî xweştirîn cihên xwarinan bêgûman dawet in, heke li bajarê we cimaeteke cihûyan hebe, bibin aboneyê rojnameyeke ku xizmetê bo cihûyan dikin. Gotinên wek “Ez pismamê Marvinî me.”, yan piştî ku hûn navê bûkê hîn bûn, “Weeewww! Dorothy gelek xweşik xuya dike!” qewî baş in, lêbelê baldar bin, gotinên wek “Betty ne wek ku […]
Têbînîyên Amerîkayê – XVIII
Kurmancî heya bi derpê bû, gava bi qûnê ve dizeliqî, em yekser derbasî tirkî dibûn û ev arîşe, li nava wan derûdorên ku ji ber sedemine Kurdîniyê berê xwe dane welatên dûrîderez (bêhtir li Ewrûpa) û nizanim çend sal in li wir dijîn, roj bi roj beloqtir dibû. *** Li downtownê –li zikê bajêr–, tirimbêleke […]
Têbînîyên Amerîkayê – XVII: Zayîn û mirina ‘Diyar Galeria’yê
Herçî avahîsaz in, bi dilsoziya avahiyên xwe piştrast in, ne bawer in ku rojek ji rojan dê wan biterikînin û herin. *** 6ê Sibatê, li ber destê sibehê kurd û Kurdistanî li kareseteke mezin şiyar bûn, di zelzeleyê de ya ku pisporan wek navend Mereşê nîşan dabûn gelek bajar, navçe, gundên Kurdistanê û deverên ku […]
Têbînîyên Amerîkayê – XVI
Gotina Arthur Millerî bû, digot, “Min hêvî ye pêrgî poşmaniyên rast bêm”, lê wer xuya ye me tu poşmaniyên rast jî nebûne di rabirdûyê de. *** Ji tirsa ku di welatekî dagirkirî de reenkarne bibim û di dilqê kevokeke aşitiyê de ji nû ve bêm dinyayê, xew li min diherime. Mo Yan di Yaşam ve […]
Têbînîyên Amerîkayê – XV: Ji Amerîkayê Hez Dikim, Amerîka jî ji Min Hez Dike
Kulik ne humanîst bû û helwêsta xwe ya hunerî, li ser dijayetiya pergala hunerî ya li Rojavayê, bêhtir jî ya li Amerîkayê saz kiribû. Di vê performansê de Kulik, xwe xistibû dilqê kûçikekî de, qeyd û zincîr bi stûyê wî ve bûn, di nava qefesekê de dixwar, vedixwar û dirît û dimîzt. Ji kurator, galerîvan […]
Têbînîyên Amerîkayê – XIV: Heqîqeta li Pişt Girî jî Berevajî ye
Çi bûn gelo ev aloziyên herêmî? Namûs? Teror? Bêexlaqî? Dizî û pizî? Fîodalî? Tunebûna hunerê, yan lawaziya edebiyatê –edebiyata ku xwe di ser lavakirinê re pênase dikir–? Zordestî? Lê zordestiyeke çito? Heke em bibêjin nexweşiyek bû, nexweşiyeke bi çi rengî bû û ji kengî ve hebû? *** NSK û avakirina dewleteke navdemî NSK, ango Neue […]
Têbînîyên Amerîkayê – XIII: Hevpeyvîn bi hunermendê Kurd Lukman Ehmedî re
Mixabin piraniya hunermendên kurd ku li ser hunera hevçerx kar dikin, ew dilê Rojavayîyan xweş dikin û tiştên wan dicûn û dubare dikin, çi jê derdikeve ku ez wek hawê Jackson Pollockî bikim, ma wê ev huner be? *** Şener Ozmen: Lukman, hîn di serê serî de malavayî li te dikim ji bo vê hevpeyvînê, […]
Têbînîyên Amerîkayê – XII: Li dû sînorên fantaziya pêşwaziyekê
Axir min jî nedizanî wekî gelê Tirk, li hemberî aferîdeyên derî dinyayê hinde xweşbîn, bi ser de jî hinde dilmezin û mêhvanhebîn in, ew yên ku dixwazin qira me bînin, dixwazin me bi diranan bixeniqînin! *** Yek jî armancên sereke yên Enterpriseê keşifkirina dinyayên xerîb, lêgerîna jiyan û şaristaniyên nû, bi wêrekane çûna bo deverên […]
Têbîniyên Amerîkayê XI: Lynch, Eraserhead, piştî 30 salan ji nû ve…
Ne pêkan e Eraserhead wekî fîlmeke tirsê bihête nirxandin, lêbelê ev jî li ser we û hest û bertekên we maye. Tiştên berbiçav hene wekî Erashead û fîlmên tirsê (xasma jî ji yên klasîk) ji hevûdin cûda dike; yek, ti kes qêrînan venade, dido, dehşeteke petî ya ji xafilan nîne; bi tevî hemû diyardeyên di […]
Pêdeçûneke kurt li ser Lalo Kerîm
Çarçoveya çîrokê ji jiyana li gundekî Kurdistanê hatiye girtin ku derebegekî bi zext û zordariyê axa gundiyên din dagir kiriye. Piştî ku qanûna reforma axê tê amadekirin, hikumet ji bo zelalkirina rewşa erdan, du xebatkarên xwe dişîne wir. Zilamê derebeg tenê dikare bi rêya şahidekî kevn îsbat bike ku ev erdên wî ne û ji […]
Rengîntirîn çîroka dotmîreka kurd
Leïla li paytexta dewleta Osmanî, ji bavekî kurd î ji Cizîra Botan û ji dayîkeke cihû ya Romanî zayî. Ji zayînê ve dest pê kiriye nasnava wê ya piralî. Emma Goldman bû ya ku gotibû; “Heke ez nikaribim bireqisim, nexwe ev ne şoreşa min e.“[*], gava qala temenê xwe –hingê devîdevî panzdeh salî ye– û […]
Têbîniyên Amerîkayê X
Saet nîvê şevê ye li Chicagoyê, cîranên me yên reşik li dermanan dixin, bîhna tirş a ji boçikên wan difûre heya bi vir tê. “Şeva Dirêj a Di Navbera Xewn û Lapûşkan De” dixwînim, Conanê Kîmerî bi masûlkeyên xwe yên girtole û bi qudreta Cromî heyamekê serobino dike, li hemberî giraniya jiyanê li sivikahiyê digerim, […]
Têbîniyên Amerîkayê – IX: Dewlet wek li hemberî katalogan
Berra jî ji bo dewletekê hunera hevçerx ya ku di nava derdoreke teng de digeriya, hinde girîng bû? Dewletek ji ber çi pûte bi hunera kurdan dikir? Bi ser halan de jî bêdewlet? *** Di van rojên dawî de, rojeva hunermendên hevçerx û rexnegirên hunerê yên tirk bi daxuyaniyekê Desteya Rêveber a Weqfa Çand-Hunerê Ya […]
Têbîniyên Amerîkayê VIII
Îja deng-be‘hseke dinê: Bêtarê Reş Li Omahaya Georgiayê Hat Şewitandin. Birrek Deadwood Dickên ku şewqên lengerî yî çimmfire dane serên xwe û hurşiyane hatine, gulla berdidine Hovekî Reşik î bi darekê va dar da kirî, zimanê peyê di dêv ra kişiyaye ça’ waris û di binê wî da jî kuçikekî şahiyê hatye dadanê. Babavo, walle […]
Têbîniyên Amerîkayê VII
Gelek dam û dezgehên kolonyal ji hêzê ketin û pê re jî bes ji bo berhevkirina kel û pelên têveldar, bûn penagehên jirêzê. Niştecihên li Kanada, Amerîka û li Awûstralyayê serî li serdestiya dezgeha mûzexaneyan hildidin, li hêla din jî dawdoza koleksiyonên xwe dikin ku li wan bên vegerandin. *** Çekê herî qewî yê di […]
Têbîniyên Amerîkayê VI: McNaughton çi diparêze?
Rêbazên min ên edebî Rîyalîzma Sosyalîzmê ye. Lê çima? Ji ber ku ez bi xwe rîyalîst û sosyalîst im. Û di nêrîna min de, ev rêbaz dikare hemû alîyên jîyanê ronî bike. [1] Erebê Şemo The Forgotten Man Yek ji navdartirîn hunermendê mihafazakar yê “hevçerx” bêguman nîgarkêşê Utahî Jon McNaughton e, ku we navê wî […]
Têbîniyên Amerîkayê V
Li dû çîrokên terora hamburgerê ketibûm. Min derheqa mirovên ku bi xwarina hamburgerê nexweş ketibûn, dozîneyek qertên dosyeyan bi dest xistibûn. Carekê jinikekê, ji min re qala xwe û xwarina hamburgeran kir, hindî nexweş ketibû ku çi nemabû ji berbanika li pêşiyê serserkî gêr bibe xwarê. Min çavek li Încîlê jî gerand, çi ka çi […]
Têbîniyên Amerîkayê IV
“Hooo Todii, what shall we do?” Ji aş û baş… Milan Kundera jî çû ser dilovaniya Xwedê… min romana wî ya Varolmanın Dayanılmaz Hafifliğiyê, ji çapa wê ya pêşîn xwendibû (Weşanên İletişimê, bi wergera Fatih Özgüvenî, 1986), di 88an de ji Hezexê rabûbûm çûbûm Edeneyê, ji bo dest bi perwerdehiya xwe bikim, kitêb, ji nava […]
Têbîniyên Amerîkayê III
Rikdarekî kubar: Kanî Xulam (…) Di rê de rastî peyayekî reşik hatim, bi meraqdariyeke mezin hat pêşiya min û bi heman meraqdariyê pirs ji min kirin, wekî ez kî me, seba çi dimeşim, ji ku têm û derim ku derê. Got qey ez gerrok û meşkarek im, tew, got ez jî ji meşê û werzîşê […]
Têbîniyên Amerîkayê II
Ji berê ve tête gotin ko hirç hijî jinan dikin. Xeberguhêz Li Bakurê Amerîkayê, çîranoka dotmîra ku bi hirçekî re şû dike di nava eşîra gurgî yê Gitkateenan de tê qalkirin; rojek ji rojan dotmîr û hevalên xwe radibin xwe lêk didin û diçin daristanê ji bo tureşkan bidin hev, li nav daristanê belav dibin, […]
Têbîniyên Amerîkayê I
“Hejdeh roj, fenanî mêşekê ku li ser neynikê vegevize…” Şener Ozmen Li Amerîkayê qelîteya jiyanê li hember derfetên pêşketina mirovan heqaretek e. Susan Sontag, Li Amerîkayê Çi Diqewime? (1966) Ya rast –ma ne rastî xweş e– min hîç ew hewes û daxwaza berê tune bû wekî dest bi nivîsekê bikim, li ser mijarekê hûr û […]
