ئوتۆپیا، وهک تێگهههکه یوونانی، وهلات و ژیانێن خهیالی تهمسیل دکه. د ئوتۆپیایان ده، وهکه کو تێگهها ئوتۆپیایێ نیشانی مه دده، “جهێ کو ل سهر دنیایێ تونهیه” دهردکهڤه پێشبهری مه. جهێن کو پهرگالهکه بێقسوور لێ ئاڤا بوویه و جهێن کو مرۆڤ لێ بهختهوار دبن. لێ جورهیهکی ئوتۆپیایێ ههیه کو ژیانهکه ڕهش و تاری ل بهر چاڤێ مه ڕادخه: دژ-ئوتۆپیا، ئوتۆپیایا ترسناک ئان ژی دیستۆپیا. گاڤا مرۆڤ ئوتۆپیا و دیستۆپیایان دده بهر ههڤ، فهرق و جوداهیا د ناڤبهرا ئارمانجا نڤساندنا وان ده دهردکهڤه پێشبهری مه. ئوتۆپیا، ب ئارمانجا بهختهواریا مرۆڤان هاتنه نڤسین و قالا ژیانهکه “خوهش” دکن. لێ ژ بۆ دیستۆپیایان مرۆڤ نکاره وسا بێژه. دیستۆپیا، دخوازه ل سهر تالووکهیێن سبهرۆژێ، هشیاریهکه بده مرۆڤان. گاڤا ئهم دیستۆپیایان دخوینن، گهلۆ ئهم ڤان تالووکهیان دبینن و فههم دکن؟ ئان ژی تهنێ وهک بهرههمێن خهیالی دخوینن و ژ بیر دکن؟ دیستۆپیا ب ڕاستی ژی تهنێ قالا خهیالان دکه؟ گهلۆ ئیهتیمال ههیه کو ئهو ژیانێن ڕهش و تاری یێن د دیستۆپیایان ده تێن قالکرن، ڤهگوههرن ڕاستیێ؟ ئان ژی ژخوه ئهم د ناڤ دیستۆپیایهکێ ده دژین!
ئهدهبیاتا دیستۆپیک، د ناڤ جوورهیێن ئهدهبیاتێ ده، جوورهیهکی خورت و گرینگ ئه. بهرههمێن دیستۆپیک، ههرچقاس ل سهر خهیالان ئاڤا بوبوون ژی، بنگهه و چاڤکانیا خوه ژ ناڤ ژیانا ڕاستین دگرن. د ناڤ بهرههمێن دیستۆپیک ده، پرتووکا گهئۆرگه ئۆروهڵ ئا ب ناڤێ ۱۹۸٤، میناکهکه گرینگ ئه. ئهڤ بهرههما کو ئۆروهڵ د سالا ۱۹٤۹ئا ده نڤساندیه، قالا سبهرۆژا جیهانێ دکه. ٦٦ سال پیشتی نڤسینا بهرههما ۱۹۸٤ئا، نڤیسکارێ جهزاییری، بۆئوالهم سانسال، پرتووکا ۲۰۸٤ نڤساند و بهلاڤ کر. سانسال پرتووکا ۲۰۸٤ئێ، د سالا ۲۰۱٥ئا ده نڤسی. ژ سهر ۱۹۸٤ئێ گهلهک سال دهرباسبوبوون. لێ سانسال، وهکه کو بخوازه بێژه، ۱۹۸٤ قالا ژیانهکه خهراب دکر لێ د سبهرۆژێ ده، ژیانهکه ژێ خهرابتر ل بهندا مه یه!
د بهرههمێن ۱۹۸٤ و ۲۰۸٤ئێ ده، ئهم تۆتالیتاریزمێن خورت و گران دبینن. د ههر دو بهرههمان ده ئهم دبینن کو تۆتالیتاریزم چاوا دکاره ئازادیێ ژ هۆلێ ڕاکه، مرۆڤان چاوا کۆنترۆل بکه و ژیانێ چاوا دکاره بخه ناڤ تاریێ. لێ د ناڤ تۆتالیتاریزما ۱۹۸٤ و ۲۰۸٤ئێ ده جوداهیهکه گرینگ ههیه. ئۆروهڵ د بهرههما ۱۹۸٤ئێ ده، قالا تۆتالیتاریزمهکه مۆدهرن (!) دکه. ل وهلاتێ ۱۹۸٤ئێ، ئهم شۆپێن چاندا وهلاتێن ئهورۆپی دبینن. ژیانهکه مۆدهرن، لائیک و سهکولهر. لێ بۆئوالهم سانسال د پرتووکا ۲۰۸٤ئێ ده، قالا تۆتالیتاریزمهکه دینی دکه. ئهڤ پهرگالا کو خوه ل سهر دین و باوهریێ ئاڤا کریه، تۆتالیتاریزمهکه تهئۆکراتیک دهردخه پێشبهری مه.
ههرچقاس ، د ههر دو بهرههمان ده، ڕێبازا ئیکتیداران ژ ههڤ جودا بن ژی، گاڤا ئهم ههر دو بهرههمان ددن بهر ههڤ، ئهم گهلهک تایبهتمهندیێن ههڤپار دبینن. د ههر دو بهرههمان ده ژی ئیکتیدار، ب تونهکرنا ئازادیا مرۆڤان، ب کۆنترۆلکرنا ژیانا مرۆڤان دخوازن ههقیقهتهکه نوو ئاڤا بکن و ل سهر مرۆڤان فهرز بکن. ئهڤ ئارمانج، د پرتووکا ۱۹۸٤ئێ ده، ب ڕێیا مهکانیزمایا کۆنترۆلێ تێ مهشاندن. ب ڕێیا چاڤدێریا ل سهر مرۆڤان، ژیانا مرۆڤ و لاشێ مرۆڤ، تم د بن کۆنترۆلا ئیکتیدارێ ده یه. ئا بالکێش ئهڤ ئه، کو ئهڤ چاڤدێری نه تهنێ ل سهر لاش و تهڤگهرێن مرۆڤان ئه. فکر و ڕامانێن مرۆڤان ژی تم د بن کۆنتۆلا ئیکتدارێ ده نه و ب ڕێیا مهکانیزمایا کۆنترۆلێ، فکرێن ل ههمبهری ئیکتیدارێ وهک تالووکهیهکێ تێن دیتن، ژ هۆلێ تێن ڕاکرن. ئهڤ ڕهوش ژی ل سهر مرۆڤان ترسهکه مهزن چێدکه و کۆنترۆلا ئیکتیدار تونهبه ژی، مرۆڤ خوه ب خوه فکرێن خوه سانسور دکن و ل گۆر ئیکتیدارێ دفکرن.
بۆئوالهم سانسال ژی وهک گهئۆرگه ئۆروهڵ، قالا پهرگالهکه تاری دکه. ئهڤ پهرگالا کو د سالا ۲۰۸٤ئان ده ئهم دبینن، ب ڕێیا تۆتالیتاریزمێ ژیانهکه تهئۆکراتیک ئاڤا کریه. دین و باوهری، وهک ئاموورهکه ئۆتۆریتهر ل سهر جڤاکێ تێ بکارانین و ب ڤی ئاوایی ئازادیا مرۆڤان ژ هۆلێ تێ ڕاکرن. چاوا کو ئهم د بهرههما ئۆروهڵ ده شۆپێن چاندا ڕۆژاڤایی دبینن، د بهرههما سانسال ده ژی، شۆپێن ڕۆژهلاتی دهردکهڤن پێشبهری مه. د ۲۰۸٤ئێ ده ئهم دبینن کو جڤاکهک ب ڕێیا دین و باوهریێ تێ برێڤهبرن، کا ژ ڤهگوههرینهکه چاوا دهرباس دبه و ژ ئهسلێ خوه چاوا دوور دکهڤه. وهک پرتووکا ۱۹۸٤ئێ، د پرتووکا ۲۰۸٤ئێ ده ژی، ئهم کۆنترۆلهکه خورت دبینن. و ئهڤ کۆنترۆل دیسا نه تهنێ لاش و تهڤگهرێن مرۆڤان ئه. ژ ئالی هشی ڤه ژی مرۆڤ تێن کۆنترۆلکرن و ب ڤی ئاوایی هشێ مرۆڤان، ئازادیا خوه تهسلیمی ئیکتیدارێ دکه.
۱۹۸٤ و ۲۰۸٤ ژ بۆ مه چ ئیفاده دکن؟ گهلۆ ههما تهنێ بهرههمێن خهیالی نه؟ تهنێ مژارێن ژ مه دوور ئن؟ ئان ژی تهنێ پرتووکێن بۆ خوهندن و ژ بیر کرنێ نه! گهلۆ دیستۆپیایهک دکاره ڤهگوههره ڕاستیێ؟ گهلۆ ئهم دکارن ببن کاراکتهرێن ناڤ ڤان دیستۆپیایان؟ ئان ژی، ژخوه ئهم د ناڤ ده نه!
